به گزارش نبض وطن، در حال حاضر هیچ ساختار بانکی منسجم و کارآمدی که بتواند جایگزین سیستم سوییفت شود در میان کشورهای عضو شانگهای وجود ندارد. بانکهای این کشورها همچنان با نظام مالی غربی ارتباط مستقیم دارند و از تحریمهای ثانویه امریکا میترسند. به همین دلیل تمایل چندانی برای اتصال به بانکهای ایرانی نشان نمیدهند.
ایران نیز به دلیل نپیوستن به برخی استانداردهای بینالمللی، از جمله FATF، همچنان در فهرست کشورهایی قرار دارد که همکاری بانکی با آنها پرریسک تلقی میشود. در چنین شرایطی، حتی بانکهای خصوصی در روسیه و چین نیز از ایجاد خطوط اعتباری مستقیم با ایران خودداری میکنند. در غیاب کانالهای بانکی مطمئن، بخش قابل توجهی از تجارت ایران با اعضای شانگهای از مسیرهای غیررسمی انجام میشود. تهاتر کالا، استفاده از صرافیها یا تبادل نفت در برابر خدمات از جمله روشهایی است که فعلا امکان تبادل مالی را فراهم میکند. اما این روشها فاقد شفافیت و ثبات لازمند و نمیتوانند مبنای گسترش پایدار روابط اقتصادی باشند.
در واقع ارقامی که درباره حجم تجارت ایران با کشورهای عضو شانگهای منتشر میشود، بیشتر بر پایه مبادلات کالایی است و ارزش مالی آن در سیستم بانکی ثبت نمیشود. همین مساله مانع از شکلگیری تصویر دقیق از واقعیت روابط اقتصادی ایران در این چارچوب میشود. اگرچه چین و روسیه در سالهای اخیر تلاش میکنند استفاده از یوان و روبل را در مبادلات خود افزایش دهند، اما هنوز این ارزها سهمی ناچیز در تجارت جهانی دارند. حتی یوان چین که بیش از هر ارز دیگری برای کاهش وابستگی به دلار مطرح میشود، تنها دو تا سه درصد از کل مبادلات جهانی را پوشش میدهد.
بنابراین انتظار اینکه این ارزها بتوانند نقش دلار را در آینده نزدیک جایگزین کنند، چندان واقعبینانه نیست. در نتیجه، ایران و سایر اعضای شانگهای در مبادلات مالی همچنان به نظام دلاری متصل میمانند، هر چند به شکل غیرمستقیم. یکی از بزرگترین موانع همکاری بانکی ایران با سایر کشورها، ترس موسسات مالی از تحریمهای ثانویه امریکاست. هر بانکی که با ایران همکاری کند، در معرض خطر از دست دادن دسترسی به بازارهای غربی قرار میگیرد. همین موضوع باعث میشود حتی بانکهای متوسط آسیایی نیز از همکاری رسمی با ایران سر باز زنند.
از سوی دیگر، کمبود تضمینهای بینالمللی و ضعف اعتبار بانکهای داخلی ایران سبب میشود طرفهای خارجی تمایل چندانی به گشایش اعتبار یا ارایه ضمانتهای مالی نداشته باشند. نبود شفافیت در برخی عملیات بانکی و تفاوت در مقررات مالی نیز به این بیاعتمادی دامن میزند.
عضو اتاق بازرگانی ایران و چین