به گزارش نبض وطن، شبکه اجتماعی X (توئیتر سابق) در آبان ۱۴۰۴ با معرفی قابلیتی تازه به نام «About this account» گامی مهم در مسیر شفافیت برداشت. این ویژگی به کاربران امکان میدهد موقعیت جغرافیایی پایه حسابها در سطح کشور یا منطقه را مشاهده کنند؛ اقدامی که هدف آن مقابله با اطلاعات غلط، افشای حسابهای جعلی و محدود کردن فعالیتهای پروپاگاندایی عنوان شده است.
بر اساس این قابلیت، جزئیاتی همچون کشور یا منطقه فعالیت، تاریخ عضویت و منبع نصب اپلیکیشن در پنجرهای جداگانه نمایش داده میشود، بیآنکه اطلاعات دقیقتری مانند شهر یا موقعیت لحظهای فاش گردد. افزون بر این، سیستم تشخیص VPN در X میتواند استفاده از پروکسی برای پنهانکاری موقعیت واقعی را شناسایی کند و هشدار دهد.
راهاندازی تدریجی این قابلیت که از ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ ( سی آبان) آغاز شده، واکنشهای گستردهای در پی داشته است؛ از تحسین آن بهعنوان یکی از مهمترین تغییرات دوران مدیریت ایلان ماسک تا نگرانیهایی درباره حفظ حریم خصوصی کاربران. این تحول، بهویژه در حوزههای سیاسی و رسانهای، میتواند تأثیرات قابل توجهی بر نحوه اعتماد به حسابهای کاربری و جریانهای خبری در فضای مجازی بر جای بگذارد.
تحلیل هشتگ #لوکیشن_گیت (۲ تا ۴ آذر ۱۴۰۴)
در سه روز گذشته، ماجرای تازه با عنوان #لوکیشن_گیت فضای مجازی ایران را به شدت تحت تأثیر قرار داد. این رخداد از روز ۲ آذر ۱۴۰۴ آغاز شد و هنوز ادامه دارد و در این بازه صدها توییت پربازدید توانستند موجی گسترده از واکنشها را شکل دهند.
موج نخست: افشاگری و خشم گسترده (۲ آذر)
قابلیت جدید پلتفرم X (نمایش کشور یا منطقه در بخش «About this account») ناگهان موقعیت بسیاری از حسابهای شناختهشده ایرانی را «Iran» یا «West Asia» نشان داد و کاربران به سرعت دریافتند نمایش «Iran» بدون علامت هشدار VPN به معنای اتصال مستقیم با IP ایران و دسترسی به اینترنت بدون فیلتر است؛ موضوعی که به اصطلاح «خط سفید» یا اینترنت سازمانی شناخته میشود.
هشتگهای اصلی این موج: #خط_سفید، #اینترنت_سفید، #اینترنت_طبقاتی و #لوکیشن_گیت بوده است.
جریانهای اصلی شکلگرفته در توئیتهای بازدید را میتوان در ۴ بخش طبقه بندی کرد:
منتقدان فیلترینگ و اپوزیسیون: بزرگترین جریان، با شعار «یا همه خطهای سفید قطع شود یا فیلترینگ برای همه برداشته شود» که اقدام عملی آنان، آنفالو و بلاک گسترده حسابهای دارای خط سفید بود.
حامیان نظام و نیروهای ارزشی: دفاع از ضرورت خط سفید برای «سربازان جبهه مجازی» و حمله به منتقدان با برچسبهایی چون «منافق» یا «ضد مردم».
جریان فنی و شفافسازی: کارشناسان مستقل با توضیحات فنی نشان دادند که نمایش «Iran» بدون هشدار، تقریباً قطعاً به معنای خط سفید است و نه خطای سیستم.
اصلاحطلبان و طرفداران وفاق: برخی بیان کردند خط سفیدشان میراث دولت قبل است، برخی تکذیب کردند و برخی سکوت یا تغییر لوکیشن به «West Asia» را برگزیدند؛ اقدامی که بهویژه یکی از وزرا را در معرض تمسخر و انتقاد قرار داد.
پیشینه اینترنت سفید
این موضوع یک سابقه چندین ساله دارد و از دولت دوم آقای روحانی، پیرو درخواستهای بخشهایی از جامعه، به برخی روزنامه نگاران، اساتید دانشگاه، محققین، مسئولان و نمایندگان مجلس اینترنت بدون فیلتر داده شد و طی سالهای اخیر این روند ادامه یافته و البته لیست دارندگان این نوع اینترنت تغییراتی داشته است.
هجمه علیه خبرنگارانی که رانت خوار خطاب شدند
یکی از محورهای چالشی این جریان، حمله به خبرنگاران و رانت خوار خطاب کردن آنها بود؛ اتفاقی که از سوی برخی کاربران و فعال رسانهای پاسخ داده شد.
عجیبتر ازهمه: اپوزیسیون سفید!
شاید جالب ترین موضوعی که در این رخداد مطرح شده، برخی حسابهای کاربری با رویکرد اپوزیسیون، قومگرا، پان ترک و مواردی از این دست هستند که آنها هم از اینترنت بدون فیلتر استفاده میکنند. همین در خصوص هویت واقعی این افراد پرسش هایی ایجاد کرده که آیا هویت و رویکرد آنها حقیقی است یا جعلی؟
جمعبندی
۱. این ماجرا بهسرعت از یک قابلیت فنی ساده به چالش سیاسی-رسانهای تبدیل شد و یک ابزار خارجی توانست تبعیض در دسترسی به اینترنت را بهطور عینی و غیرقابل انکار آشکار کند.
۲. ضربه اصلی متوجه جناحهای سیاسی شد که از فیلترینگ طرفداری و در همان حال، از اینترنت بدون فیلتر استفاده میکردند، این تبعیض که برخی آن را نوعی ریاکاری و رانت تلقی کردند، از محورهای اصلی بحث و جدل توئیتری ها بود.
۳. برآوردها نشان میدهد #لوکیشن_گیت در روزهای آینده ادامه خواهد داشت و چه بسا بتواند به یکی از چالشهای رسانهای جدی سال ۱۴۰۴ بدل شود.
۴.خبرنگاران در این ماجرا به عنوان «قربانیان قابل مشاهده» مورد هجوم قرار گرفتند، در حالی که بازیگران اصلی و قدرتمندتر (مانند نهادهای سایبری) که دسترسی گستردهتری به «خط سفید» دارند، در پشت صحنه باقی ماندند. این موضوع، نابرابری در توزیع قدرت و مسئولیت را نشان میدهد.
