به گزارش نبض وطن، بازار طلا و سکه در ایران، این روزها به مثابه یک کفه ترازو است که تحت تأثیر سنگینی دو نیروی قدرتمند از جمله نیروی خارجی انس جهانی و نیروی داخلی نرخ ارز و نقدینگی متلاطم قرار دارد.
قیمت طلا در داخل کشور نه تنها تابعی از قیمت جهانی است، بلکه خود مسیری مستقل و شتابان را طی میکند که آن را به یکی از داغترین محورهای توجه سرمایهگذاران تبدیل کرده است.
همانطور که در تحلیلهای اخیر مؤسسات بزرگ مالی بینالمللی از پیشبینیهای ۵۳۰۰ دلاری جیپی مورگان گرفته تا اجماع زیربنایی بر بالای ۵۰۰۰ دلار در سال ۲۰۲۶ مشاهده میشود، چشمانداز جهانی برای طلا به شدت صعودی است.
این خوشبینی، ریشه در تداوم بحرانهای ژئوپلیتیک دارد؛ از جمله تنشهای شرق و غرب و تشدید نگرانیها در مورد ثبات اقتصادی کلان. این عوامل، طلا را به «بیمه نهایی» سبد داراییها تبدیل کرده و خریدهای بانکهای مرکزی جهان نیز به این روند مشروعیت بخشیده است.
این افزایش قیمت جهانی، به صورت لحظهای و با دقتی میلیمتری، بر کف قیمت طلای فیزیکی در بازارهای داخلی سایه افکنده و سطح انتظارات را بالا میبرد.
در کنار این فشار صعودی خارجی، بازار داخلی با یک عامل ضربهزننده قویتر مواجه است؛ نوسانات لحظهای و پرشهای قیمتی در نرخ ارز. در شرایطی که نقدینگی سرگردان در اقتصاد به دنبال امنترین محل برای حفظ ارزش خود است، شکاف قیمتی بین بازارهای موازی ارز و سکه و داراییهای بورسی صندوقهای طلا بیش از پیش نمایان شده است.
در این میان، ورود صندوقهای نقره یک لایه جدید از پیچیدگی و فرصت را اضافه کرده است. اگرچه تحلیلها نشان میدهد نقره به دلیل کاربرد صنعتی گسترده، در دورههای رونق پتانسیل بازدهی بسیار بالاتری از طلا دارد، اما این ورود به معنای کمشدن جذابیت طلا نیست. بلکه نشاندهنده تنوعبخشی فعالانه به پورتفولیوهای ایرانی است؛ حرکتی که میتواند بخشی از نقدینگی را از مسیر سنتی «دلار فیزیکی» به سمت محصولات بورسی هدایت کند.
در نهایت اکنون بازار طلا در ایران در یک نقطه عطف قرار دارد؛ جایی که تضمین جهانی قیمت از سوی تحلیلگران بزرگ با تب شدید نوسانات داخلی ارز تلاقی کرده است. این دو عامل دست به دست هم دادهاند تا قیمتها نه تنها افزایشی باشند، بلکه نوساناتی سریع و هیجانانگیز را برای فعالان بازار رقم بزنند. تحلیلگران باید دقیقاً این نقطه تلاقی را رصد کنند تا بتوانند زمان مناسب ورود و خروج را بر اساس تغییرات لحظهای در این دو محور قدرتمند تشخیص دهند.
با توجه به افزایش لحظهای قیمت انس جهانی، تحت تأثیر تنشهای ژئوپلیتیک و همچنین نوسانات شدید نرخ ارز داخلی، تصمیم گرفتیم با دو تن از کارشناسان برجسته حوزه فلزات گرانبها به یک گفتوگوی تفصیلی بنشینیم تا این همزمانی منحصربهفرد را تحلیل کنیم.
هومن زنگنه، عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان طلا و جواهر، با تاکید بر ضرورت تفکیک میان بازار جهانی طلا و بازار داخلی، اظهار کرد: این دو حوزه دارای سازوکارهای متفاوتی هستند و نباید روندهای آنها را به یکدیگر تعمیم داد.
وی با اشاره به تحولات جهانی در یک دهه اخیر افزود: در طول یک، سه و حتی ۱۰ سال گذشته، سرمایهگذاریهایی که در حوزههایی چون ارز دیجیتال و بورس انجام شد، عموماً یا با شکست مواجه شدند یا نوسانات بسیار شدید را تجربه کردند. در مقابل، سرمایهگذاران بینالمللی در جستوجوی گزینههای امنتر، بهطور سنتی طلا را به عنوان امنترین و پایدارترین دارایی انتخاب کردهاند.
زنگنه خاطرنشان کرد: در بازار جهانی، قیمت طلا طی سالهای اخیر از حدود ۸۳۰ دلار به بیش از ۴۳۰۰ دلار افزایش یافته است، که این رشد چشمگیر، بیانگر اعتماد گسترده سرمایهگذاران جهانی به این فلز گرانبهاست. با روی کار آمدن دولت ترامپ، سیاستهای بانک فدرال آمریکا و وضع مالیاتهای سنگین از سوی واشنگتن علیه چین، از جمله مالیات ۲۰ و ۲۵ درصدی، تحولات جدیدی در فضای اقتصادی جهانی شکل گرفت و سرمایهگذاریها به سمت خرید طلا سوق پیدا کرد. در ادامه این روند، بیش از ۸۷ کشور دنیا اقدام به افزایش ذخایر طلای خود کردند و همین موضوع بهعنوان یکی از عوامل کلیدی، رشد قابلتوجه انس جهانی طلا را رقم زد.
وی افزود: به تبع رشد قیمت جهانی، بازار داخلی ایران نیز با افزایش ارزش طلا مواجه شد و این ارتباط مستقیم و طبیعی میان بازار جهانی و داخلی، قابل انکار نیست.
این فعال بازار طلا و جواهر همچنین از تأثیر کاهش ارزش پول ملی و رشد نرخ ارز بر بازار داخلی طلا سخن گفت و تصریح کرد: افزایش قیمت ارز و افت ارزش ریال یا تومان، مستمسکی شد برای ایجاد تلاطمات جدید و شکلگیری چندبازاری در اقتصاد کشور.
عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان طلا و جواهر در ادامه انتقاداتی را نسبت به عملکرد بانک مرکزی مطرح کرد و گفت: رفتارهای غیرحرفهای بانک مرکزی در چند نوبت، ازجمله عرضههای مکرر سکه و سیاستهای موسوم به خالیفروشی یا کاغذفروشی، موجب بیثباتی بیشتر در بازار شده است که در مرحله پنجم عرضه سکه، قیمتها حول و حوش ۹۰ تا ۹۲ میلیون تومان قرار داشت و در همان زمان هشدار داده بودند که مسیر انتخابشده، کارشناسی نیست.
وی در ادامه به موضعگیریهایش در برابر سیاستهای ارزی اشاره کرد و گفت: در مصاحبهها و گزارشهایی که با خبرگزاریها داشتیم، تاکید کردیم که مسیر فعلی بانک مرکزی منجر به افزایش نرخ دلار خواهد شد؛ در حالیکه برخی مسئولان از جمله آقای فرزین معتقد بودند بازار به ثبات میرسد. پیشبینی کارشناسان مبنی بر رشد نرخ ارز تا مرز ۱۴۰ هزار تومان، در نهایت تحقق یافت. امروز دلار در بازار آزاد به حدود ۱۳۷ هزار تومان رسیده و در مقاطعی نیز مرز ۱۴۰ را لمس کرده است؛ اتفاقی که از مدتها پیش هشدار داده بودیم.
مجموعه این عوامل از سیاستهای جهانی تا تصمیمات داخلی در کنار ضعف مدیریت ارزی، موجب شده طلا همچنان نقش اصلی خود را بهعنوان پناهگاه امن سرمایه حفظ کند و پیشبینی میشود در آینده نیز این روند صعودی ادامه یابد.
زنگنه در ادامه تحلیلهای پیشین خود درباره تحولات بازار جهانی فلزات گرانبها، از عبور تاریخی قیمت طلای جهانی از مرز ۴۵۰۰ دلار خبر داد و گفت: این رویداد نقطه عطفی در مسیر بازار جهانی طلا و نقره است.
وی با اشاره به آخرین دادههای معاملاتی گفت: در هفته گذشته، قیمت طلا از حدود ۴۴۹۲ دلار آغاز شد و طی سه روز با رشد تقریبی ۳.۶ درصد، به رقم تاریخی ۴۵۳۶ دلار رسید. این رشد قابل توجه باعث شد بازار فلزات گرانبها در حال حاضر بهعنوان یکی از پرسودترین حوزههای فعالیت مالی در جهان شناخته شود. نقره نیز برای نخستین بار در تاریخ، از سطح ۷۱ دلار عبور کرد، موضوعی که نشان میدهد سرمایهگذاران جهانی به شکل گستردهای در حال حرکت به سمت داراییهای امن و پایدار نظیر طلا و نقره هستند تا از نوسانات دیگر بازارها عقب نمانند.
بررسی عملکرد بانکهای بزرگ جهان در ۹ ماه نخست سال میلادی نشان میدهد که سرمایهگذاری در فلزات گرانبها حدود ۵۰ درصد رشد داشته و ۱۲بانک عمده بینالمللی از جمله سوسیته ژنرال، مورگان استنلی، و میتسوبیشی در فاصله ژانویه تا سپتامبر، حدود یک میلیارد و ۴۰۰میلیون دلار از معاملات فلزات گرانبها را به خود اختصاص دادهاند.
زنگنه افزود: این بانکها تیمهای تخصصی مرتبط با فلزات گرانبها را توسعه دادهاند و فعالیتهای مالی خود را در این بخش بهشدت گسترش دادهاند.
این تولیدکننده مصنوعات طلا و جواهر با تاکید بر اینکه همزمان با رشد این بازار بانکمحور، نهادهای غیربانکی نیز بهطور قابل توجهی وارد چرخه معاملات طلا شدهاند، بیان کرد: در حال حاضر خزانهداریها، پالایشگاهها و مجموعههای فعال در معاملات فیزیکی طلا، دوباره رونق گرفتهاند. این موضوع علامت روشنی است از اینکه جهان در حال بازگشت به سمت سرمایههای واقعی و پشتوانهدار است.
زنگنه با بیان اینکه بازار داخلی از سه جهت تحت فشار قرار دارد، افزود: تغییرات بازار جهانی که از آن نمیتوان فاصله گرفت، افت ارزش پول ملی در اثر سیاستهای غلط ارزی و فروش غیر کارشناسی اوراق و کاغذ برای سکه که سالهاست از سوی دولتهای مختلف دنبال میشود از جمله مواردی است که بازار داخلی را تحت تاثیر قرار میدهد.
وی اظهار کرد: اگر دولت سیاستهای مالی و ارزی درست را پیش بگیرد، از جمله تقویت صادرات غیرنفتی، جلوگیری از صدور اوراق بیپشتوانه و کنترل واردات بیرویه، میتوانیم ارزش پول ملی را حفظ کنیم و از تورمهای سنگین در امان بمانیم.
وی با تاکید بر اینکه مسیر فعلی بدون اصلاحات اقتصادی تورمزا خواهد بود، گفت: پیشبینی من برای بازار جهانی طلا همانطور که قبلاً هم اعلام کرده بودم تحقق یافته عبور از مرز ۴۵۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار تا ژانویه رخ داد و برای سال آینده، انتظار دارم طلا در ۶ ماهه نخست بین ۵۵۰۰ تا ۶۰۰۰ دلار نوسان داشته باشد.
زنگنه در خصوص بازار داخلی ایران نیز تأکید کرد: اگر سیاستهای اقتصادی دولت تغییر نکند، مذاکرات بینالمللی به نتیجه نرسد و وزارت خارجه اخبار امیدوارکنندهای از دیپلماسی اقتصادی مخابره نکند، احتمال دارد نرخ ارز با افزایش حداقل ۶۰ تا ۷۰ درصدی روبهرو شود که تبعات سنگینی برای کل اقتصاد کشور خواهد داشت. بازار جهانی راه خود را پیدا کرده، اما مسیر بازار داخلی ما نیازمند اصلاح فوری است. امیدواریم تصمیمگیران اقتصادی کشور با درک شرایط جهانی، سیاستهایی اتخاذ کنند که همراستا با واقعیتهای روز اقتصاد بینالملل باشد.
پیشبینی صعودی قیمتها در سال ۲۰۲۶ تحت فشار بحرانهای دیپلماتیک
در ادامه علی عقیلی در خصوص قیمت جهانی طلا، اظهار کرد: قیمت جهانی طلا در حال حاضر تابعی مستقیم از نوسانات ریسکهای ژئوپلیتیک جهانی است. طلا به عنوان یک سنجشگر اصلی برای دولتها و ملتها در حفظ ارزش داراییها، با افزایش تنشهای بینالمللی، روند صعودی بیوقفهای را تجربه کرده است.
صعود قیمت انس جهانی عمدتاً ناشی از افزایش ریسکهای جهانی است؛ از جمله عدم حصول صلح در اوکراین و ابهامات موجود در خصوص خاورمیانه و تحولات پس از پیمان ابراهیم. به نظر میرسد معاملهگران، بحرانهای دیپلماتیک پیش روی جهان در سال ۲۰۲۶ را پیشخور کردهاند.
این کارشناس اقتصادی طلا با اشاره به وضعیت دلار، خاطرنشان کرد: دلار به سقفهای پیشبینی شده خود رسیده است؛ جایی که پیشبینیها برای پایان سال ۲۰۲۵ در حدود ۴۲۰۰ دلار و برای سال ۲۰۲۶ بین ۴۶۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار بود. تحلیلهای تکنیکال نیز این روند را تأیید میکردند. با این حال، طلا در پایان سال میلادی با قدرت حرکت میکند و رکوردهای جدید نشان میدهد بازار همچنان عطش صعود دارد. مادامی که بانکهای مرکزی، به ویژه فدرال رزرو، سخنی از افزایش نرخ بهره به میان نیاورند، این روند صعودی حفظ خواهد شد و بعید است قیمتها کاهش یابد.
وی با بیان اینکه در بازار داخلی ایران، این روند مضاعف است، تصریح کرد: افزایش قیمت انس جهانی از یک طرف و رسیدن نرخ دلار به سقفهای تاریخی از طرف دیگر، باعث شده قیمت طلای ۱۸ عیار از مرز ۱۵ میلیون تومان و سکه از ۱۶۵میلیون تومان عبور کند. این موارد نشاندهنده عوامل تشدید کننده داخلی نیز هستند. بر اساس آمارها، قیمت طلا در سال ۲۰۲۵ یک رشد کمسابقه بیش از ۵۵ درصدی را تجربه کرده و برای اولین بار از نرخ ۴۰۰۰ دلار عبور کرده است؛ نگاه به آینده نیز حاکی از تداوم این روند است.
این کارشناس بازار طلا به تقاضای ساختاری اشاره کرد و گفت: شرکتهای تحقیقاتی جهانی مانند جیپی مورگان، تداوم تقاضای قوی سرمایهگذاران و بانکهای مرکزی را مبنای پیشبینیهای خود قرار میدهند. بانکهای مرکزی دنیا برای ۳ سال متوالی سالانه بیش از ۱۰۰۰ تن طلا خریداری کردهاند. پیشبینی میشود این روند ساختاری در سال ۲۰۲۶ نیز ادامه یابد، حتی اگر رقم آن دقیقاً به ۱۰۰۰ تن نرسد، در همان محدودههای بالا باقی خواهد ماند. تقاضای فصلی حدود ۵۸۵ تن برای این فلز گرانبها، نشاندهنده چشمانداز صعودی قیمتها در آینده است.
پیشبینی انس جهانی؛ عبور از ۵۰۰۰ دلار
عقیلی با استناد به این دادهها، پیشبینی خود را از انس جهانی مطرح کرد و گفت: اگر بانکهای مرکزی که سهم طلای گزارش شدهشان کمتر از ۱۰ درصد است، بخواهند این سهم را به ۱۰ درصد برسانند، در قیمتهای ۴۰۰۰ دلار به ازای هر اونس، این امر مستلزم خرید حجم بسیار زیادی است. با توجه به اینکه بزرگترین خریداران سالهای اخیر همین بانکهای مرکزی بودهاند و سهم طلای آنها از داراییهایشان از ۱۰ درصد در حال عبور و رسیدن به مرز ۲۰ درصد است، این فشار تقاضا میتواند قیمت انس جهانی را در سال ۲۰۲۶ حتی تا ۵۰۰۰ دلار به ازای هر انس افزایش دهد. این موضوع در حالی است که بانکهای مرکزی همچنان به دنبال افزایش ذخایر خود هستند و این روند افزایشی در سال ۲۰۲۶ نیز ادامه خواهد داشت.
نقره؛ تنوعبخشی جدیتر با پتانسیل رشد بالاتر
عقیلی در مقایسه با طلا، به عملکرد چشمگیر فلزات گرانبهای دیگر نیز اشاره کرد و افزود: اگر عملکرد بازدهی فلزات گرانبها را مقایسه کنیم، نقره در بازههای زمانی صعودی سهم رشد بسیار بالاتری نسبت به طلا داشته است؛ این تفاوت گاهی غیرقابل مقایسه است. علت بنیادین این امر آن است که نقره تنها یک فلز سرمایهگذاری نیست، بلکه یک کالای صنعتی حیاتی نیز محسوب میشود.
وی ادامه داد: این خاصیت دوگانه، یعنی استفاده در بخشهای پیشرفته مانند الکترونیک و انرژیهای تجدیدپذیر، باعث میشود تقاضای آن صرفاً تابعی از ریسکهای ژئوپلیتیک نباشد، بلکه با رشد اقتصادی جهان نیز همبسته باشد. بنابراین، این صندوقها تنوعبخشی جدیتری را فراهم میکنند زیرا سرمایهگذار را در معرض دو موتور رشد قرار میدهند.
عقیلی در خصوص پیامد ورود صندوقهای نقره بر نقدینگی بازار ارز و سکه بیان کرد: ورود این صندوقها میتواند تأثیر قابل توجهی بر حجم نقدینگی در بازارهای موازی مانند ارز و سکه فیزیکی داشته باشد. در یک سناریوی خوشبینانه، این صندوقها به عنوان یک جایگزین بورسی و قابل معامله، بخشی از آن دسته از نقدینگیهایی را جذب میکنند که پیش از این مستقیماً به سمت خرید فیزیکی دلار یا سکه حرکت میکردند. اگر این جذابیت به اندازه کافی قوی باشد، میتواند فشار تقاضا را از روی بازارهای غیررسمی برداشته و به تسهیل کنترل نقدینگی کمک کند.
این کارشناس طلا با اشاره به وضعیت صندوقهای طلا در بورس داخلی افزود: علیرغم اینکه نرخ دلار و انس جهانی بسیار بالا میرود، شاهد یک رفتار غیرمنتظره در بازار صندوقهای طلا بودیم؛ در هفته گذشته، خروج سهامداران حقوقی از این صندوقها مشاهده شد، حتی زمانی که شاخص کل بازار مثبت بود و سهام دیگر رشد میکرد. این نشاندهنده مدیریت فعال پورتفوی توسط بازیگران بزرگ و شاید انتظار برای اصلاحات کوتاهمدت یا تغییر تخصیص دارایی به سمت داراییهای با پتانسیل رشد بالاتر، مانند همین نقره، است.
وی در تکمیل چشمانداز قیمتی انس جهانی، به آخرین گزارشات مؤسسات معتبر اشاره کرد و گفت: بر اساس آخرین پیشبینیها برای سال ۲۰۲۶، قطعیت افزایشی بودن قیمت طلا بسیار بالاست. برای مثال، بانک دویچه آلمان قیمت را ۴۹۵۰ دلار، اچاسبیسی (HSBC) حدود ۵۰۰۰ دلار، بانکهای آمریکایی نیز همین سقف ۵۰۰۰ دلار و گلدمن ساکس ۴۹۰۰ دلار را پیشبینی کردهاند. حتی جیپی مورگان سقف ۵۳۰۰ دلار را نیز مطرح کرده است. این ارقام توسط مؤسسات مالی بسیار معتبر و با تحلیلهای دقیق ارائه شدهاند و نشان میدهد که بازار برای تداوم این صعود آماده است.