به گزارش نبض وطن به نقل از فارس، امروزه پوشش‌های نانوساختار به عنوان یکی از حوزه‌های پرکاربرد فناوری نانو بسیار مورد توجه است، اما با شنیدن نام این پوشش‌ها حتما این سوال پیش می‌آید که پوشش نانوساختار چه هست؟ پوشش نانوساختار در اصطلاح نانوپوشش به پوشش‌هایی اطلاق می‌شود که دارای یک بعد نانومتری هستند و نانومتری بودن ضخامت یا فازهای موجود در پوشش باعث می‌شود تا خواص پوشش نسبت به حالت میکرومتری بهبود قابل توجهی پیدا کند.
بهتر است بدانیم اصلا چرا از این نوع پوشش استفاده می‌شود و این نانوپوشش‌ها چقدر به درد مردم می‌خورد؟ هدف از اعمال این پوشش‌ها، بهبود خواص سطحی قطعات است و امروزه از این فناوری در صنایع مختلفی همچون خودرو، خانگی ، دفاعی ، پزشکی ، هوا فضا ، نفت و پتروشیمی و … استفاده می‌کنند. محققان کشورمان نیز در حال حاضر در این حوزه پیشرفت های بسیاری داشته‌اند به طوریکه قبلا ما در این حوزه دستگاه‌ها را از ایتالیا، ژاپن و کره میگرفتیم و مهندسی معکوس انجام می دادیم اما در حال حاضر تمام خط‌‌های تولید بومی‌سازی شده و حتی دستگاه‌های فرانسوی از خط تولید خارج شدند، حتی لوازم جانبی مورد نیاز مانند سیستم تهویه، بویلر و چیلر را هم خودمان می‌سازیم و دنبال خرید دستگاه نیستیم؛ اگر چیزی لازم باشد محققان خودمان دست به کار می شوند و آن را میسازند.
سطوح سرامیکی که پیش از این به عنوان یک کالای معمولی در بازار ارائه می‌شد با استفاده از مواد نانو و کوره‌های مخصوص به یک کالای لوکس تبدیل و ارزش افزوده بالایی برای این کالا‌ها ایجاد می شود. در صنعت پزشکی هم در حال حاضر قیچی‌ها، آینه‌های دولبه و البته تجهیزات مورد نیاز در اتاق عمل با مواد نانو پوشش داده شده است. با توجه به این میزان کاربرد این نوع پوشش‌ها در زندگی مردم، شرکت‌های دانش بنیان نیز به این حوزه وارد شدند و حتی شنیدیم یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان بزرگترین مرکز پوشش دهی نانو در کشور را به کمک نخبگان علمی راه‌اندازی کرده است، از این رو تلاش کردیم تا در گزارشی به شناخت نانوپوشش و کاربرد آن بپردازیم.
* رسوخ پوشش‌دهی نانو در همه صنایع
این فناوری به اندازه ای پرکاربرد است که امروزه از این فناوری در اغلب صنایع از جمله خودرو، خانگی ، دفاعی ، پزشکی ، هوا فضا ، نفت و پتروشیمی و … استفاده می‌شود. در بین روش‌های مختلف اعمال پوشش‌های نانویی، روش رسوب‌گذاری فیزیکی از فاز بخار که به اختصار PVD نامیده می‌شود، به دلیل گسترده بودن کاربرد و توانایی اعمال پوشش‌های مختلف بیش از سایر روش‌ها مورد توجه قرار گرفته است..
* مزیت و ویژگی‌های پوشش دهی نانو
پوشش‌های نانو می‌تواند دارای لایه سطحی آبگریز(دفع آب) و اولئوفوبیک(دفع روغن) باشد. این پوشش‌ها دوستدار محیط زیست، مقاوم به خوردگی یا اکسیداسیون، مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش و درجه حرارت بالا هستند. همچنین، نانو پوشش ها بسیار سخت هستند. علت سختی این پوشش‌ها را باتوجه به قانون هال–پچ میتوان اثبات کرد. این رابطه بیــان می‌کند رابطه معکوســی بیــن اندازه دانــه(همان ریزســاختار تشکیل دهنده پوشش) و ســختی آن وجود دارد. در نتیجه، اگر ریزســاختار پوشــش به ابعاد نانومتــر(تا ۱۰نانومتر) برسد، حداکثر ســختی به دست می‌آید.
* راه‌اندازی بزرگترین مرکز پوشش دهی نانو بر روی اجسام
دانش فنی پوشش دهی نانو در حال حاضر با تلاش دانشمندان و نخبگان کشور در رشته‌های پلیمر، شیمی، الکترونیک، مکانیک و نانو بومی شده و بزرگترین مرکز پوشش دهی بر روی اجسام راه اندازی شده که بر روی انواع اجسام با هدف توسعه محصولات در صنایع پزشکی، خودروسازی و دکوراسیون در حال انجام است.
* دریافت انواع تاییدیه‌ها از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو
درباره این مرکز با علی فرشیدفر مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان نیز صحبت کردیم تا بهتر در جریان کاربرد این نوع پوشش ها قرار بگیریم.
فرشیدفر از فرصت های اشتغال زایی که توسط این نانوپوشش ها ایجاد می شود صحبت کرده و گفت: شروع کار شرکت دانش‌بنیان ما با قطعات خودرو بوده و با توسعه بیشتر شرکت تلاش شد تا فرصت اشتغال‌زایی به صورت جدی‌تر فراهم شود تا از این طریق شرکت‌های زیرمجموعه با اولویت دانش‌محور و دانش‌بنیان بودن شکل بگیرد؛ از تیم‌های تخصصی کمک گرفته شود و مجموعه‌هایی ایجاد شود که بتوانند خدمات مهم و لازم را برای به صنایع برسانند. تاییدیه‌های مختلف از ستاد نانو را دریافت کرده‌ایم و در این مجموعه تلاش شده است تا بر روی پوشش‌دهی تمرکز شود.
وی با اشاره به نحوه فعالیت این شرکت دانش بنیان گفت: در این مجموعه تلاش شده تا تیمی از افراد متخصص حتی در بخش شست‌وشو گردآوری شوند؛ نخبگانی از دانشگاه امیرکبیر و دانشگاه تهران در اینجا مشغول هستند و به طور تخصصی روی مهندسی سطح فعالیت می‌کنند؛ رسوب‌دهی فیزیکی بخار؛ تکنیک‌های مرسوم پوشش دهی سطوح مثل رنگ کردن و آبکاری یک فرآیند شیمیایی است که هم آلاینده محیط زیست هستند و هم محدودیت‌هایی در خواص دارند.
از فرشیدفر درباره روش کار این شرکت دانش بنیان سوال کردیم، گفت: روشی که در این شرکت دانش‌بنیان استفاده می‌شود، روش خشک است؛ یعنی هیچ پساب و آلوده کننده محیط زیستی ندارد و امکان انجام آن در هر مکانی فراهم است. در این روش با عنصر جدول مندلیف کار می‌شود؛ یعنی فلزات، خصوصیات آنها و کاربردهایشان را می‌شناسیم؛ تیتانیم، کروم و آهن از جمله این فلزات هستند و رنگ‌های مختلفی که این عناصر فلزی با مواد غیر فلزی هنگام برقرار کردن یک پیوند یونی می‌دهند بررسی می‌شود. زمانی‌که علم محور فعالیت شود خروجی آن یک فناوری کاربردی است که در خدمت صنایع قرار می‌گیرد.
* نانوپوشش‌ها در خدمت صنعت شیرآلات
درباره نانوپوشش ها، کاربردهای آن و حمایت از شرکت های دانش بنیان این حوزه از سعید سرکار دبیر ستاد توسعه نانوفناوری نیز سوال کردیم.
سرکار با اشاره به دو کاربرد مهم پوشش‌های سخت یا تزیینی، گفت: طیف گسترده‌ای از صنایع می‌توانند برای مقاوم سازی قطعات‌شان از پوشش‌های سخت استفاده کنند؛ مثلا صنعت شیرآلات می‌توانند از پوشش‌های زینتی و مقاوم به مواد خورنده استفاده کنند؛ در پاک‌کننده‌هایی مانند وایتکس و جوهرنمک از مواد خورنده استفاده شده و با استفاده از نانوپوشش‌ها میتوان شیرآلات را هم از آسیب در امان نگه داشت؛ هم اینکه دیگر مثل آبکاری نیست و در گذر زمان رنگ آنها نمی‌رود و جلا و زیبایی دارند.
دبیر ستاد توسعه نانوفناوری با بیان اینکه این فناوری در حال حاضر به میزان قابل توجهی در صنعت شیرآلات ایران استفاده می‌شود، گفت: این نانوپوشش ها به قدری کیفیت را افزایش می‌دهد که شرکت‌های ایرانی محصولات خودمان را به عنوان تولیدات ایتالیا در ایران می‌فروشند در حالیکه تنها با استفاده از فناوری نانو پوشش‌دهی شده‌اند؛ ماشین‌آلاتی که این پوشش دهی را انجام می‌دهند نیز ایرانی هستند نه اینکه ما دستگاه را وارد و تنها اپراتوری آنها را کنیم.
به گفته وی، پوشش دهی نانو در طراحی توربین، قطعات هواپیما و مته‌ها نیز استفاده می‌شود و با این روش عمر یک مته را تا ۱۵ تا ۲۰ برابر افزایش می‌دهد و مته خورندگی پیدا نمی‌کند، ضمن اینکه تیزی آن حفظ می‌شود و حتی منجر به کاهش مصرف برق نیز می‌شود.
به گزارش فارس، تمام دستگاه‌هایی که پوشش دهی سخت، زینتی و به طور کلی نانو را اعمال می‌کنند ایرانی هستند و حتی دستگاه‌ها به کشورهای دیگر مانند چین صادر میشوند در حالی که در گذشته ما دستگاه‌های مورد نیاز این کار را از آلمان وارد می‌کردیم، محققان ایرانی امیدوارند این کار پرکاربرد که نیاز مردم را نیز رفع می کند مورد توجه مسوولان نیز قرار گیرد.
