به گزارش نبض وطن، در واقع، جوابیه مرکز ارتباطات مالی بیشتر ناظر به «کارهایی که انجام شده» است تا «کارهایی که باید میشده.» لذا این پاسخ را میتوان نوعی دفاع اجرایی دانست در برابر نقدی که ذاتاً ساختاری و راهبردی است.
در چند محور، پاسخ این مرکز، انتقادها را تضعیف میکند و بهواسطه آنها این مرکز تا حدی از خود دفاع کرده است. این محورها از این قرار است: در پرونده چای دبش مرکز صرفاً تماشاگر نبود: مرکز اطلاعات مالی اعلام کرد که در این پرونده ۱۱ گزارش رسمی شامل بیش از هزار برگ سند و ۱۵ گیگابایت داده، برای قوه قضائیه ارسال شده است. این توضیح، بهظاهر با ادعای «تماشاگر بودن مرکز» که در یادداشت منتشر شده آمده بود، در تضاد است و نشان میدهد در این پرونده خاص، مرکز نقش فعالی در تکمیل مستندات داشته است.
ادعای نابینایی دادهای تا حدی تعدیل میشود: در این پاسخ آمده که مرکز از ۴۴ سامانه دادهای استفاده میکند و اتصال به ۲۳ سامانه دیگر در حال اقدام است. برخی اقدامات پیشگیرانه نیز در جوابیه ذکرشده است: مرکز به تدوین شاخصهای معاملات مشکوک، آموزش کارکنان و طراحی فرآیندهای شناسایی اشخاص پرخطر اشارهکرده است؛ مجموعهای از فعالیتهای اداری که نشان میدهد بخشهایی از نظام مبارزه با پولشویی فعال است. در مقابل، پاسخ این مرکز به چند محور کلیدی نقد رسانهای مطرح شده اشاره نکرده است:
استقلال نهادی: پاسخ مرکز درباره موضوع وابستگی ساختاری به وزارت اقتصاد و نبود استقلال اداری یا تصمیمگیری سکوت کرده است، سکوتی که تأییدی تلویحی بر نقد یادداشت است.
شفافیت نهادی: این پاسخ بهجز ارجاع به تارنمای مرکز، داده مشخصی درباره نتیجه اقدامات یا میزان کشف واقعی شبکههای فساد ارائه نکرده است. کیفیت و یکپارچگی دادهها: اگرچه اعلام شد شبکهای از دسترسی اطلاعاتی وجود دارد؛ اما همچنان پرسش درباره کیفیت و یکپارچگی این دادهها بیپاسخمانده است.
هشداردهی پیشینی: مرکز از ارسال گزارشها به قوه قضائیه سخن گفته، اما مشخص نکرده است که این گزارشها قبل از کشف فساد چای دبش تنظیم شده یا بعد از آن. اگر گزارش پسینی بوده باشد، نقد اصلی یعنی ضعف در پیشبینی و هشدار نسبت به بروز فساد، به قوت خود باقی است.
ضمانت اجرا برای بانکها: مرکز توضیح نداده است با بانکهایی که از ارسال گزارشهای مشکوک خودداری کردند یا گزارشهای صوری ارائه دادند، چه برخوردی شده است. ضعف ضمانت اجرا، همچنان یک خلأ پابرجاست.
بهطور خلاصه، مرکز اطلاعات مالی در پاسخ خود میگوید: «ما کارکردهایم، گزارش دادهایم و اسناد فراوان تولید کردهایم»؛ اما یادداشت رسانهای میگوید: «کار شما دیرهنگام و واکنشی بوده و اثر لازم را نداشته است، زیرا ساختار نهادی مرکز به درستی طراحیشده است.»
از این منظر، هر دو روایت میتوانند همزمان درست باشند. یعنی مرکز اطلاعات مالی در سطح اجرایی فعال است، اما در سطح نهادی و راهبردی هنوز تا ایفای نقش واقعی بهعنوان «سیستم هشدار زودهنگام فساد» فاصله دارد.
پاسخ مرکز اطلاعات مالی بهجای رد کامل نقدها، عملاً آنها را به دو سطح تفکیک میکند؛ سطح اجرایی که به معنی فعال بودن مرکز است و سطح نهادی که در آن همچنان با ضعفهایی چون استقلال، شفافیت و پیشهشداری مواجه است.
از این رو این پاسخ را باید توضیحی اداری در برابر نقدی ساختاری دانست؛ تلاشی برای ترمیم تصویر بیرونی، نه بازتعریف جایگاه نهادی.
وکیل دادگستری
