به گزارش خبرنگار نبض وطن فرآیند شکایت در دیوان عدالت اداری با تنظیم و ثبت شکایت توسط شاکی آغاز می‌شود. شاکی می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد که احساس می‌کند تصمیم یا اقدام یک نهاد دولتی یا عمومی به حقوق او لطمه وارد کرده است. برای ثبت شکایت، شاکی باید به سامانه الکترونیکی دیوان عدالت اداری مراجعه کرده و فرم مخصوص شکایت را تکمیل کند. این فرم شامل اطلاعاتی نظیر نام و مشخصات شاکی، نام نهاد مورد شکایت، موضوع شکایت و دلایل آن است.
پس از تکمیل فرم شکایت، شاکی باید مدارک و مستندات لازم را نیز ضمیمه کند. این مدارک می‌تواند شامل اسناد رسمی، نامه‌ها، گزارش‌ها و هر گونه مدرک دیگری باشد که به تأیید ادعای شاکی کمک می‌کند. پس از ثبت الکترونیکی شکایت، دبیرخانه دیوان عدالت اداری به بررسی اولیه شکایت می‌پردازد تا از کامل بودن مدارک و مستندات اطمینان حاصل کند. در صورت نقص مدارک، شاکی باید نسبت به تکمیل آنها اقدام کند.
پس از تکمیل مدارک و ثبت شکایت، دبیرخانه دیوان عدالت اداری شکایت را به یکی از شعبات دیوان ارجاع می‌دهد. شعبات دیوان به دو دسته بدوی و تجدیدنظر تقسیم می‌شوند. شکایت‌ها ابتدا در شعبات بدوی بررسی می‌شوند و در صورت اعتراض به رأی صادره، به شعبات تجدیدنظر ارجاع می‌گردند. هر شعبه متشکل از یک قاضی و تعدادی کارشناس حقوقی است که به بررسی شکایات و صدور رأی می‌پردازند. در شعبه بدوی، قاضی با مطالعه مدارک و مستندات ارائه شده توسط شاکی و دفاعیات نهاد مورد شکایت، به بررسی شکایت می‌پردازد. در این مرحله، قاضی ممکن است جلساتی برگزار کند و طرفین را برای ارائه توضیحات بیشتر دعوت نماید. همچنین، قاضی می‌تواند از کارشناسان و مشاوران حقوقی نیز استفاده کند تا به جمع‌بندی دقیق‌تری برسد. پس از بررسی کامل شکایت، قاضی رأی خود را صادر می‌کند.
در صورتی که شاکی یا نهاد مورد شکایت به رأی صادره از شعبه بدوی اعتراض داشته باشند، می‌توانند درخواست تجدیدنظر خود را به دیوان عدالت اداری ارائه دهند. در این صورت، شکایت به یکی از شعبات تجدیدنظر ارجاع می‌شود. در شعبه تجدیدنظر، قاضی دیگری به بررسی مجدد پرونده و مدارک پرداخته و رأی نهایی را صادر می‌کند. رأی شعبه تجدیدنظر قطعی و لازم‌الاجراست.
پس از صدور رأی قطعی توسط دیوان عدالت اداری، نهاد مورد شکایت موظف به اجرای آن است. در صورتی که نهاد مذکور از اجرای رأی خودداری کند، شاکی می‌تواند با ارائه درخواست به دیوان، خواستار اجرای رأی شود. دیوان نیز از طریق مراجع قانونی و اجرایی نسبت به اجرای رأی اقدام می‌کند. فرآیند شکایت در دیوان عدالت اداری به منظور حمایت از حقوق شهروندان و تأمین عدالت در برابر تصمیمات و اقدامات نهادهای دولتی و عمومی طراحی شده است. این فرآیند با ثبت شکایت، بررسی در شعبات بدوی و تجدیدنظر و نهایتاً اجرای رأی، به شاکیان امکان می‌دهد تا به حقوق خود دست یابند و از اجرای عدالت مطمئن شوند. دیوان عدالت اداری با عملکرد خود نقش مهمی در حفظ حقوق شهروندان و افزایش اعتماد عمومی به سیستم قضایی ایفا می‌کند.
